Temel Çalışma Prensibi

Dizel motorlar, sıkıştırma ile ateşleme prensibine göre çalışır. Yani, benzinli motorlardaki gibi buji kullanılmaz. Silindire yalnızca hava alınır ve piston yukarı çıkarken bu hava yüksek oranda sıkıştırılır.
Sıkışma sonucu sıcaklığı yaklaşık 600–700°C’ye ulaşan havanın içine, çok ince püskürtülmüş dizel yakıtı enjekte edilir. Yüksek sıcaklık sayesinde yakıt kendiliğinden tutuşur ve yanma gerçekleşir.

Not: Dizel motorlarda ateşleme bujiyle değil, sıkıştırma ısısıyla olur. Bu yüzden bujiye gerek yoktur.

Dört Zamanlı Çalışma Döngüsü

Dizel motorlar genellikle dört zamanlı olarak çalışır. Her bir zamanın görevi şöyledir:

1. Emme zamanı: Piston aşağı iner, sadece hava silindire dolar.

2. Sıkıştırma zamanı: Piston yukarı çıkar, hava yüksek basınçta sıkıştırılır.

3. Yanma (iş) zamanı: Enjektör, dizel yakıtını sıcak havaya püskürtür ve yakıt kendiliğinden tutuşur. Oluşan basınç pistonu aşağı iter.

4. Egzoz zamanı: Piston tekrar yukarı çıkar, yanmış gazlar dışarı atılır.

Bu döngü, motor çalıştığı sürece saniyede birçok kez tekrarlanır ve sürekli güç üretimi sağlanır.

Dizel Motorun Özellikleri

Dizel motorlar, yüksek tork ve düşük yakıt tüketimi ile bilinir. Yakıt, daha yavaş ama güçlü bir yanma sağlar. Bu özellik, özellikle kamyon, otobüs ve traktör gibi ağır araçlarda avantaj yaratır.

Avantajları:

• Yakıt verimliliği yüksektir.

• Dayanıklıdır, uzun ömürlüdür.

• Düşük devirlerde yüksek çekiş gücü sağlar.

Dezavantajları:

• İlk çalıştırma soğuk havalarda zordur (ısıtma bujileri kullanılır).

• Gürültü ve titreşim oranı benzine göre daha fazladır.

Günlük örnek: Dizel motorlu bir kamyon, yokuş yukarı ağır yükle bile rahat tırmanabilir; çünkü motor düşük devirde bile yüksek tork üretir.

Kısa Özet

• Dizel motorlar, havayı sıkıştırarak yakıtı kendiliğinden tutuşturur.

• Dört zamanlı çevrimle çalışır: emme, sıkıştırma, yanma, egzoz.

• Yüksek tork, düşük tüketim ve dayanıklılık, dizel motorların temel avantajlarıdır.