Motor ve Araç Tekniği
Fren Sistemi
Aracın kontrollü bir şekilde yavaşlamasını, durmasını veya sabitlenmesini sağlayan hayati güvenlik sistemidir.
Fren Sisteminin Amacı
Fren sistemi, aracın hızını azaltmak, tamamen durdurmak veya sabit konumda tutmak için kullanılan en önemli güvenlik sistemidir. Sürücü frene bastığında, araçtaki kinetik enerji sürtünme yoluyla ısı enerjisine dönüştürülür ve böylece tekerleklerin dönüşü yavaşlatılır.
İyi çalışan bir fren sistemi, sadece güvenliği değil, sürüş konforunu da doğrudan etkiler.
Not: Fren sistemi, aracın “hayati güvenlik hattıdır.” Küçük bir arıza bile büyük tehlikelere yol açabilir.
Fren Sisteminin Temel Parçaları
Modern araçlarda fren sistemi hidrolik prensiple çalışır. Pedala uygulanan kuvvet, sıvı basıncı ile tekerleklere iletilir.
Temel bileşenler:
Fren Pedalı: Sürücünün kuvvet uyguladığı noktadır.
Ana Fren Silindiri: Pedaldan gelen kuvveti hidrolik basınca dönüştürür.
Fren Hidroliği: Basıncı sistem içinde ileten özel sıvıdır.
Tekerlek Silindirleri: Hidrolik basıncı balatalara iletir.
Balatalar: Disk veya kampanaya sürtünerek aracı yavaşlatır.
Disk veya Kampana: Tekerleğe bağlı dönel parçadır; sürtünme burada gerçekleşir.
Günlük örnek: Fren pedalında yumuşama hissediliyorsa, sistemde hava veya kaçak olabilir; bu durumda fren gücü azalır.
Fren Sisteminin Çeşitleri
Araçlarda farklı görev ve yapıya sahip fren sistemleri bulunur:
Hidrolik (Ayak) Fren Sistemi: Günümüz araçlarında en yaygın sistemdir. Basınçla çalışan disk veya kampana frenlerden oluşur.
El (Park) Freni: Aracı sabit tutar; genellikle arka tekerleklere mekanik olarak etki eder.
ABS (Kilitlenme Önleyici Sistem): Ani frenlemede tekerleklerin kilitlenmesini önler, direksiyon hakimiyetini korur.
EBD (Fren Gücü Dağıtım Sistemi): Ön ve arka tekerleklere fren basıncını dengeleyerek duruş mesafesini kısaltır.
ESP (Elektronik Denge Programı): Fren ve çekiş sistemlerini koordine ederek savrulmayı önler.
Not: Fren hidroliği, zamanla su emerek özelliğini kaybeder; ortalama her 2 yılda bir değiştirilmelidir.
Kısa Özet
Fren sistemi, aracın durmasını ve kontrol altında tutulmasını sağlar.
Ana fren silindiri, balatalar, diskler ve hidrolik sıvı temel bileşenlerdir.
ABS ve EBD gibi modern sistemler, güvenli frenleme ve sürüş stabilitesi sağlar.